|
1.
WSTĘP
Ostatnie wytyczne dotyczące podstawowych zabiegów
resuscytacyjnych (BLS, Basic Life Support) wydane
przez Europejską Radę Resuscytacji (ERC) pochodzą z
roku 1998 [1].
Były one oparte na opublikowanych w 1997 roku
Stwierdzeniach Doradczych Międzynarodowego Komitetu
Łącznikowego w sprawach Resuscytacji (ILCOR)
[2].
Następnie Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne
(AHA) podjęło, wspólnie z przedstawicielami
ILCOR, serię prac oceniających naukowe
podstawy resuscytacji. Zostały one oparte na
wiarygodnych i aktualnych publikacjach
[3].
Ostatecznie doprowadziło to do opublikowania w
sierpniu 2000 roku Wytycznych 2000 Resuscytacji
Krążeniowo-Oddechowej oraz Doraźnego Postępowania w
Zaburzeniach Krążenia
[4,
5].
Grupa Robocza do spraw Podstawowych Zabiegów
Resuscytacyjnych i Automatycznej Defibrylacji
Zewnętrznej (Grupa BLS i AED) zapoznała się z tym
dokumentem oraz towarzyszącą mu dokumentacją naukową
i zaproponowała wprowadzenie zmian do
rekomendowanych przez ERC Wytycznych BLS. Zmiany te
przedstawia niniejsze opracowanie.
2.
ZMIANY W WYTYCZNYCH
Część zmian ma charakter niewielkiej korekty (np.
czas trwania wdechów ratowniczych wydłużono z 1,5
sekundy do 2 sekund) lub też ma na celu zapewnienie
zgodności międzynarodowej wytycznych (np.
wcześniejsze sprawdzanie, czy nie ma ciał obcych w
jamie ustnej). Nastąpiły też pewne modyfikacje
językowe, zwiększające precyzję sformułowań;
przykładem może być wprowadzenie terminu „prawidłowe
oddechy” jako próba odróżnienia ich od oddechów
agonalnych.
Natomiast istotne zmiany w technice resuscytacji są
następujące:
a) ratowników niemedycznych nie będzie się uczyć ani
wymagać od nich sprawdzania tętna w celu
stwierdzenia zatrzymania krążenia, natomiast
pozostaje to elementem oceny pacjenta przez personel
medyczny;
b) zwiększono objętość wentylacji osób dorosłych,
gdy nie ma możliwości dodatkowej podaży tlenu, do
700–1000 ml na jeden wdech;
c) stosunek uciśnięć klatki piersiowej do oddechów w
warunkach BLS prowadzonych przez dwóch ratowników ma
wynosić 15 : 2, gdy drogi oddechowe nie są
zabezpieczone;
d) uderzenia w plecy i uciśnięcia nadbrzusza zaleca
się tylko w przypadku dławienia się przytomnych osób
dorosłych, u osób nieprzytomnych wykonuje się
uciśnięcia klatki piersiowej.
Poniżej omówiono w skrócie uzasadnienie
wprowadzonych
zmian.
2.1. SPRAWDZANIE TĘTNA NA TĘTNICACH
SZYJNYCH
Większość opublikowanych wytycznych resuscytacji
podkreśla, że brak tętna w tętnicach szyjnych należy
do zasadniczych oznak zatrzymania krążenia. Na
sprawdzenie tego przeznacza się zwykle do 10 sekund.
Tymczasem w wielu badaniach wykazano, że do
niewątpliwego stwierdzenia obecności lub braku tętna
w tętnicach szyjnych potrzeba czasu znacznie
dłuższego niż 10 sekund
[6–10],
a poważne błędy diagnostyczne zdarzają się nawet
przy dłuższym jego poszukiwaniu
[11].
W rezultacie tych badań Grupa BLS ERC zaleciła w
roku 1998, by „zmniejszyć nacisk” na sprawdzanie
tętna na tętnicach szyjnych, wprowadzając zamiast
tego określenie„poszukiwanie oznak zachowanego
krążenia krwi” [1].
Po analizie danych uzgodniono, że dla ratowników
niemedycznych poszukiwanie oznak zachowanego
krążenia krwi powinno oznaczać działania
następujące: wykonać dwa wstępne skuteczne oddechy
ratownicze; wzrokowo, słuchowo i dotykiem sprawdzić
w ciągu najwyżej 10 sekund czy pojawiają się
prawidłowe oddechy, kaszel lub ruchy pacjenta. Jeśli
ratownik nie jest przekonany, że występuje jedna lub
parę wymienionych oznak zachowanego krążenia,
powinien natychmiast podjąć pośredni masaż serca.
Personel medyczny natomiast nadal powinien sprawdzać
tętno na tętnicach szyjnych, poświęcając na to nie
więcej niż 10 sekund i równocześnie poszukiwać
innych oznak zachowanego krążenia.
2.2. OBJĘTOŚĆ WDECHÓW
Dotychczasowe wytyczne ERC zalecały, by każdy wdech
podczas wentylacji usta–usta dostarczał od 400 do
600 ml [12],
podczas gdy wytyczne AHA wskazywały objętość od 800
do 1200 ml [13].
Mniejsza objętość wdechów obniża co prawda groźbę
rozdęcia żołądka [14],
lecz bez dodatkowej podaży tlenu może prowadzić do
niedostatecznego natlenienia pacjenta
[15].
Zaleca się zatem, by w trakcie resuscytacji osoby
dorosłej każdy wdech ratowniczy (bez dodatkowego
tlenu) miał objętość 10 ml/kg masy ciała ratowanego,
co oznacza u dorosłego średniej budowy ciała
700–1000 ml. Objętość tę należy wdmuchiwać powoli (2
sekundy lub nieco dłużej), a ratownik powinien przed
każdym wdmuchnięciem wykonać głęboki wdech, by
zwiększyć stężenie tlenu w swoim powietrzu
wydechowym [16].
W
praktyce nie wprowadza to żadnych zmian do
wytycznych BLS, gdyż nie zmienia się instrukcja
„wdmuchiwać powietrze (...) tak, by klatka piersiowa
(ratowanego) wyraźnie się unosiła”.
Producentom manekinów do nauki resuscytacji zostanie
wydane zalecenie, by zmienili objętość „płuc” w tych
urządzeniach.
2.3. STOSUNEK UCIŚNIĘĆ KLATKI PIERSIOWEJ DO ODDECHÓW
Gdy w trakcie zatrzymania krążenia wykonuje się
pośredni masaż serca, wtedy ciśnienie perfuzji
naczyń wieńcowych narasta stopniowo i jest wyższe po
15 nieprzerwanych uciśnięciach, niż po 5
[17].
Ponadto przy każdej przerwie na oddech ciśnienie
perfuzyjne szybko spada. Ponowne przywrócenie
poprzedniego poziomu perfuzji mózgowej i wieńcowej
następuje dopiero po kilku kolejnych uciśnięciach. W
odniesieniu do układu krążenia, stosunek wynoszący
15 : 2 będzie zatem skuteczniejszy niż 5 : 1.
Istnieją też dowody przemawiające za lepszym
wynikiem końcowym leczenia pacjentów z zatrzymaniem
krążenia, u których pośredni masaż serca wykonywano
z większą ilością uciśnięć klatki piersiowej w
każdym cyklu BLS, nawet za cenę mniejszej ilości
wdmuchnięć powietrza [17,
18].
Z
tych względów zaleca się obecnie, by podczas BLS
prowadzonych przez jednego lub dwóch ratowników
stosować 15 uciśnięć klatki piersiowej na 2 oddechy.
Podczas specjalistycznych zabiegów resuscytacyjnych
(ALS), po zabezpieczeniu dróg oddechowych rurką
dotchawiczą z mankietem, można stosować inną
proporcję uciśnięć do oddechów.
By ograniczyć zakres nauczanych czynności, w trakcie
kursów BLS dla ratowników niemedycznych należy uczyć
tylko sekwencji BLS prowadzonych przez jednego
ratownika. Natomiast gdy na miejscu znajduje się
dwóch lub więcej ratowników niemedycznych, powinni
oni prowadzić resuscytację na zmianę.
BLS w wykonaniu dwóch ratowników powinny być
wykonywane tylko przez personel medyczny lub
ratowników niemedycznych wchodzących w skład
specjalnie wyszkolonych zespołów, np. w
organizacjach niosących pierwszą pomoc. Nawet
zespoły specjalnie wyszkolone winny przestrzegać
stosunku uciśnięć do oddechów 15 : 2.
2.4. ZADŁAWIENIE OSOBY NIEPRZYTOMNEJ
Dotychczasowe wytyczne BLS ERC zalecały stosowanie
sekwencji 5 uderzeń w plecy na przemian z
uciśnięciami nadbrzusza tak u osób przytomnych, jak
i nieprzytomnych. Panuje ogólna zgoda, że po
wyuczeniu procedur resuscytacji zachowanie tej
umiejętności jest słabe
[19–21].
Sugeruje się, że należy uczyć innych technik
znajdujących zastosowanie, gdy ratowana osoba jest
nieprzytomna lub traci przytomność. Szereg
autorytetów rekomenduje ponadto uproszczenie
nauczanych technik, by poprawić ich przyswajanie i
zachowanie nabytych umiejętności
[22,
23]; wykazano też, że korzystne jest
ograniczenie liczby kolejnych etapów wyuczanej
sekwencji [24].
Ryzyko śmiertelnego zadławienia jest znacznie
mniejsze niż zatrzymania krążenia wskutek zawału
serca [25].
Zatem pojawiają się ważne względy edukacyjne, by
podjąć próbę uproszczenia algorytmu postępowania w
tej (względnie) rzadkiej sytuacji.
Istnieją ponadto dowody, iż uciskanie klatki
piersiowej może generować wyższe ciśnienia w drogach
oddechowych niż uciskanie nadbrzusza, może więc być
skuteczniejszym sposobem pokonania ich zatkania
przez ciało obce [26].
Z
tych względów obecnie zaleca się, by u ofiary
zadławienia, która jest nieprzytomna lub traci
przytomność, stosować zmodyfikowaną sekwencję
podstawowych zabiegów resuscytacyjnych, zamiast
uderzenia w plecy i uciśnięcia nadbrzusza.
3.
SEKWENCJA DZIAŁAŃ W TRAKCIE PODSTAWOWYCH ZABIEGÓW
RESUSCYTACYJNYCH U OSÓB DOROSŁYCH
Poniżej przedstawiono sekwencję działań stanowiącą
Wytyczne 2000 Europejskiej Rady Resuscytacji dla
Podstawowych Zabiegów Resuscytacyjnych u Osób
Dorosłych. W tekście przyjęto, że za osobę dorosłą
uznaje się osobę w wieku 8 lat lub starszą. Nie
poczyniono rozróżnienia między osobami płci męskiej
i żeńskiej.
1. Zapewnić bezpieczeństwo ratownikowi i ratowanemu.
2. Sprawdzić, czy ratowany reaguje:
•
Delikatnie potrząsnąć go za ramię i głośno zapytać:
„Jak się Pan czuje”?
3A. Jeśli pacjent odpowiada lub porusza się:
•
Pozostawić ratowanego w pozycji, w jakiej go zastano
(pod warunkiem, że nie naraża go to na dodatkowe
niebezpieczeństwo), sprawdzić jego stan i w razie
potrzeby wezwać pomoc.
•
Wysłać kogoś po pomoc, a gdy ratownik jest sam,
pozostawić ratowanego i samemu udać się po pomoc.
•
Regularnie oceniać stan ratowanego.
3B. Jeśli ratowany nie reaguje:
•
Głośno wzywać pomocy.
•
Jeśli nie można w pełni ocenić stanu ratowanego w
pozycji, w jakiej go zastano, odwrócić go na plecy i
udrożnić drogi oddechowe:
—
Ułożyć dłoń na czole ratowanego i ostrożnie odgiąć
mu głowę ku tyłowi, jednocześnie zaciskając mu nos
kciukiem i palcem wskazującym, gdy potrzebne jest
podjęcie sztucznej wentylacji;
—
Usunąć z jamy ustnej wszelkie widoczne przyczyny
zatkania dróg oddechowych, w tym przemieszczone
protezy zębowe, nie ruszając jednak protez dobrze
umocowanych;
—
Czubkiem palca (lub palców) umieszczonego na
podbródku (żuchwie) ratowanego unieść żuchwę, co
udrażnia drogi oddechowe.
Zrezygnować z odginania głowy, jeśli podejrzewa się
obrażenia kręgosłupa szyjnego*.
(Przyp. red.: w takiej sytuacji należy posłużyć się
metodą wysunięcia żuchwy).
4. Utrzymując w opisany sposób drożność dróg
oddechowych —
wzrokowo, słuchowo i dotykiem ocenić, czy występują
prawidłowe
oddechy (silniejsze niż okresowe westchnięcia lub
słabe próby oddychania):
—
Wzrokowo ocenić ruchy klatki piersiowej;
—
Uchem zbliżonym do ust ratowanego ocenić szmery
oddechowe;
—
Policzkiem wyczuć czy z ust wydobywa się powietrze.
•
Na wzrokowe, słuchowe i dotykowe poszukiwanie
prawidłowych oddechów poświęcić nie więcej niż 10
sekund.
5A. Jeśli ratowany prawidłowo oddycha:
•
Ułożyć go w pozycji bezpiecznej
(patrz).
•
Wysłać kogoś po pomoc, a gdy ratownik jest sam,
pozostawić ratowanego i samemu udać się po pomoc.
•
Regularnie oceniać oddychanie.
5B. Jeśli ratowany ni e o d d y c h a lub wykonuje
tylko okresowe
westchnięcia bądź słabe próby oddechu:
•
Wysłać kogoś po pomoc, a gdy ratownik jest sam,
pozostawić ratowanego i samemu udać się po pomoc; po
powrocie podjąć sztuczną wentylację, opisaną
poniżej.
•
Odwrócić ratowanego na plecy, jeśli nie jest jeszcze
w takiej pozycji.
•
Wykonać dwa wolne, skuteczne oddechy
ratownicze tak, by przy każdym klatka piersiowa
wyraźnie unosiła się i opadała:
—
Odgiąć głowę ratowanego ku tyłowi i unieść jego
żuchwę;
—
Kciukiem i palcem wskazującym ręki odginającej głowę
zacisnąć miękkie części nosa ratowanego;
—
Uchylić usta ratowanego, nie zmieniając
podparcia żuchwy;
—
Nabrać głęboko powietrza w swoje płuca, możliwie
szczelnie ułożyć swoje wargi wokół ust ratowanego;
—
Powoli wdmuchiwać powietrze do ust ratowanego,
jednocześnie obserwując zachowanie się jego klatki
piersiowej;
wdech powinien trwać około 2 sekund, a klatka
piersiowa powinna się wyraźnie unieść;
—
Utrzymując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy,
odsunąć swoje usta od ust ratowanego i obserwować,
czy podczas wydechu opada jego klatka piersiowa.
•
Ponownie nabrać powietrza i powtórzyć opisaną
powyżej sekwencję tak, by w sumie wykonać dwa
skuteczne oddechy ratownicze.
•
Jeśli wykonanie skutecznego wdechu natrafia na
trudności:
—
Ponownie sprawdzić jamę ustną ratowanego i usunąć z
niej ewentualne przeszkody;
—
Ponownie sprawdzić, czy wystarczające jest odgięcie
głowy i uniesienie żuchwy;
—
Podjąć maksymalnie 5 prób w celu uzyskania 2
skutecznych wdechów;
—
Nawet jeśli się to nie udaje, przejść do oceny
krążenia krwi.
6. Sprawdzić, czy występują oznaki zachowanego
krążenia:
•
Wzrokowo, słuchowo i dotykiem stwierdzić obecność
prawidłowego oddechu, kaszlu lub ruchów ratowanego.
•
Sprawdzić tętno na tętnicach szyjnych tylko
wtedy, gdy ma się odpowiednie przeszkolenie w tym
zakresie.
•
Przeznaczyć na to nie więcej niż 10 sekund.
7A. Jeśli m a s i ę p e w n o ś ć, że występują
oznaki zachowanego krążenia:
•
Kontynuować sztuczną wentylację, dopóki ratowany nie
podejmie własnego oddychania.
•
Mniej więcej co 10 oddechów (lub co minutę) ponownie
sprawdzać oznaki zachowanego krążenia; za każdym
razem przeznaczać na to nie więcej niż 10 sekund.
•
Jeśli ratowany podejmie własne oddychanie, ale nadal
jest nieprzytomny, ułożyć go w pozycji bezpiecznej.
Trzeba być przygotowanym do ponownego odwrócenia go
na plecy i podjęcia sztucznej wentylacji, jeśli
nastąpi bezdech.
7B. Jeśli n i e s t w i e r d z a się oznak
zachowanego krążenia lub nie ma co do tego pewności,
rozpocząć pośredni masaż serca:
•
Swoją rękę bliższą stopom ratowanego umieścić w
dolnej połowie jego mostka:
—
Palcem wskazującym i środkowym wyczuć łuk żebrowy
ratowanego po swojej stronie. Złączone palce
przesuwać ku górze do punktu, w którym żebra łączą
się z mostkiem. Ułożyć w tym miejscu palec środkowy,
a wskazujący — na samym mostku;
—
Przesunąć nadgarstek drugiej ręki w dół mostka, aż
zetknie się on z palcem wskazującym pierwszej ręki;
powinno to wypaść w środku dolnej połowy mostka;
—
Nadgarstek drugiej ręki ułożyć na pierwszym;
—
Wyprostować lub spleść palce obu rąk i unieść je w
górę tak, by nie uciskać nimi żeber ratowanego. Nie
uciskać nadbrzusza ani najniższej części mostka;
—
Ustawić się pionowo nad klatką piersiową ratowanego,
wyprostować kończyny górne w łokciach i ucisnąć
mostek z taką siłą, by obniżył się on o 4–5 cm;
—
Zwolnić ucisk bez odrywania rąk od mostka i
powtarzać takie uciskanie z częstością około 100
razy na minutę (nieco mniej niż 2 uciśnięcia na
sekundę); pomocne może być przy tym głośne liczenie.
Ucisk i zwolnienie ucisku powinny trwać jednakowo
długo.
•
Łączne stosowanie oddechów ratowniczych i
pośredniego masażu serca:
—
Po 15 uciśnięciach odgiąć głowę ratowanego, unieść
jego żuchwę i wykonać 2 skuteczne oddechy
ratownicze;
—
Natychmiast ponownie ułożyć ręce we właściwej
pozycji na mostku i wykonać kolejne 15 uciśnięć;
kontynuować uciśnięcia klatki piersiowej i sztuczną
wentylację w stosunku 15 : 2;
—
Przerwać akcję dla ponownego poszukiwania oznak
zachowanego krążenia tylko wówczas, gdy ratowany się
poruszy lub wykona prawidłowy oddech; poza tym
resuscytacji nie należy przerywać.
8. Kontynuować resuscytację do czasu:
—
Nadejścia kwalifikowanej pomocy i przejęcia przez
nią resuscytacji;
—
Powrotu spontanicznego oddechu/krążenia;
—
Fizycznego wyczerpania ratownika.
Ryc. 1. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne
u dorosłych (A-BLS)
4.
POZYCJA BEZPIECZNA
Istnieje wiele odmian pozycji bezpiecznej, które
mają swych zwolenników. Krajowe rady resuscytacji i
inne organizacje powinny rozważyć jednakże przyjęcie
jednej z kilku możliwych odmian, by zachować
jednolitość szkolenia i praktyki.
Grupa Robocza ERC do spraw BLS i AED zaleca, by dla
celów szkoleniowych korzystać z niżej opisanej
techniki. Należy jednak zadbać, by w trakcie
szkolenia przytomne osoby, na których ćwiczy się te
ułożenia, nie pozostawały w nich dłużej niż przez
parę minut. Gdy ratowanego układa się w pozycji
bezpiecznej, należy regularnie kontrolować krążenie
obwodowe znajdującej się na dole kończyny górnej. W
sytuacji, gdy zachodzi konieczność pozostawienia
ratowanego w pozycji bezpiecznej przez dłuższy
okres, po 30 minutach trzeba go ułożyć na
drugim boku.
•
Zdjąć ratowanemu okulary.
•
Uklęknąć obok ratowanego i upewnić się, że obie jego
kończyny dolne są wyprostowane.
•
Kończynę górną od strony ratownika ułożyć w zgięciu
90°
w
stawie barkowym i łokciowym, przy czym po zgięciu
łokcia dłoń powinna być skierowana ku górze.
•
Przełożyć dalsze ramię ratowanego w poprzek jego
klatki piersiowej, a grzbiet jego ręki podłożyć pod
policzek.
•
Drugą ręką uchwycić dalszą kończynę dolną ratowanego
tuż ponad kolanem i podciągnąć ją ku górze,
nie odrywając stopy od podłoża.
•
Trzymając nadal rękę ratowanego pod policzkiem,
pociągnąć za jego dalszą kończynę dolną tak, by
ratowany obrócił się na bok w kierunku ratownika.
•
Ustawić kończynę dolną ratowanego, która znajdzie
się u góry tak, by w stawie biodrowym i kolanowym
była ona zgięta pod kątem prostym.
•
Odgiąć głowę ratowanego ku tyłowi, by upewnić się,
że drogi oddechowe są drożne.
•
Gdy jest to konieczne, ułożyć rękę ratowanego pod
policzkiem tak, by utrzymać głowę w odgięciu.
•
Regularnie sprawdzać oddychanie.
Podsumowując, trzeba podkreślić, że mimo wszystkich
trudności, na jakie napotyka się w trakcie szkolenia
i w praktyce, bez wątpienia ułożenie oddychającej
osoby nieprzytomnej w pozycji bezpiecznej może
uratować jej życie.
5.
RESUSCYTACJA PROWADZONA PRZEZ DWÓCH RATOWNIKÓW
Resuscytacja bezprzyrządowa w wykonaniu dwóch
ratowników jest mniej męcząca niż wówczas, gdy
prowadzi ją jedna osoba.
Ważne jest jednak, by obydwie osoby dysponowały
praktyką i biegłością w tej technice. Z tego względu
zaleca się, aby korzystali z niej tylko wyszkoleni
ratownicy medyczni oraz tacy ratownicy niemedyczni,
którzy są członkami przeszkolonych zespołów.
Należy przestrzegać następujących wskazówek:
1. Zadaniem priorytetowym jest wezwanie pomocy. Może
to oznaczać, że jeden z ratowników winien podjąć sam
BLS, gdy drugi udaje się na poszukiwanie telefonu.
2. Korzystniejsze jest, gdy ratownicy prowadzą akcję
ratunkową ustawiając się po przeciwnych stronach
ratowanego.
3. Należy się stosować do zasady 15 uciśnięć na 2
oddechy. Pod koniec każdej serii 15 uciśnięć
ratownik prowadzący wentylację powinien być już w
pozycji umożliwiającej natychmiastowe wykonanie
dwóch ratowniczych oddechów. Celowe bywa głośne
liczenie uciśnięć klatki piersiowej przez ratownika,
który je wykonuje.
4. Przez cały czas należy utrzymywać odgięcie głowy
i uniesienie żuchwy. Wdechy winny trwać 2 sekundy i
w tym czasie należy przerywać uciskanie klatki
piersiowej, podejmując je natychmiast po zakończeniu
drugiego wdechu, gdy tylko ratownik odejmie usta od
twarzy ratowanego.
5. Jeśli ratownicy chcą się zamienić miejscami,
zwykle dlatego, że prowadzący pośredni masaż serca
jest zmęczony, zmiany tej trzeba dokonywać możliwie
szybko i płynnie.
6.
ZADŁAWIENIE
Jeśli ma miejsce częściowe zatkanie dróg oddechowych
ratowany jest zwykle w stanie sam je udrożnić przez
kaszel. Gdy natomiast przepływ powietrza jest
całkowicie odcięty, może to być niemożliwe.
Rozpoznanie
•
Dotyczy to zwykle osoby, która właśnie jadła, lub
dziecka, które wzięło ciało obce do ust.
•
Osoba dławiąca się zazwyczaj chwyta się rękami za
szyję.
•
Przy częściowym zatkaniu dróg oddechowych
ratowany wykazuje lęk i kaszle. Może być przy tym
słyszalny świst podczas wdechu, czyli rodzaj
wysokiego dźwięku przy próbie zaczerpnięcia
powietrza.
•
Przy całkowitym zatkaniu dróg oddechowych
ratowany nie może mówić, oddychać ani kaszlać, aż
wreszcie traci przytomność.
Postępowanie
(Patrz ryc. 2)
1. Jeśli ratowany oddycha, należy go zachęcać do
kaszlu i powstrzymać się od innych działań.
2. Gdy ratowany wykazuje objawy słabnięcia albo
przestaje oddychać lub kaszlać, trzeba przystąpić do
uderzeń w plecy:
—
Usunąć z jamy ustnej widoczne fragmenty ciał obcych
lub luźne protezy zębowe;
—
Stanąć z boku i nieco z tyłu od ratowanego;
—
Podeprzeć jedną ręką klatkę piersiową ratowanego i
nachylić go silnie ku przodowi tak, by
przemieszczone ciało obce wydostało się na zewnątrz,
zamiast przesunąć się dalej w głąb dróg oddechowych;
—
Wykonać do 5 silnych uderzeń pomiędzy
łopatkami, używając do tego nadgarstka drugiej ręki.
Celem takiego postępowania jest przemieszczenie
ciała obcego za każdym uderzeniem, co oznacza, że
nie zawsze wszystkie 5 uderzeń okaże się konieczne.
3. Jeśli zawiodą uderzenia w plecy, należy przejść
do uciśnięć nadbrzusza*:
*
Przyp. red.: tzw. rękoczyn Heimlicha.
—
Ustawić się za ratowanym i objąć go obydwoma
kończynami górnymi na wysokości nadbrzusza;
—
Pochylić go ku przodowi, by ciało obce wydostało się
na zewnątrz, zamiast przesunąć się dalej w głąb dróg
oddechowych;
Ryc. 2. Postępowanie w przypadku
utraty przytomności z powodu zadławienia u dorosłych
—
Zacisnąć rękę w pięść i umieścić ją pomiędzy pępkiem
a wyrostkiem mieczykowatym. Pięść uchwycić drugą
ręką;
—
Silnie pociągnąć splecione ręce do wewnątrz i ku
górze. Powinno to doprowadzić do przemieszczenia się
ciała obcego;
—
Jeśli nie doprowadziło to do usunięcia przeszkody,
ponownie skontrolować jamę ustną, czy nie ma w niej
widocznego ciała obcego, które można by dosięgnąć
palcem. Wykonywać na przemian 5 uderzeń w plecy i 5
uciśnięć nadbrzusza.
4. Jeśli ratowany straci przytomność:
Może to spowodować zwiotczenie mięśni wokół krtani,
co umożliwi przedostanie się powietrza do płuc.
Jeśli dojdzie do utraty
przytomności, należy podjąć następującą sekwencję
działań ratowniczych:
•
Odgiąć głowę ratowanego i usunąć wszelkie widoczne
ciała obce z jamy ustnej.
•
Poprawić drożność jego dróg oddechowych przez
uniesienie żuchwy.
•
Wzrokowo, słuchowo i dotykiem sprawdzić czy ratowany
oddycha.
•
Podjąć próbę wykonania 2 skutecznych oddechów
ratowniczych.
•
Jeśli udaje się wykonać skuteczne oddechy
podczas 5 prób:
—
Sprawdzić oznaki zachowanego krążenia krwi;
—
W razie potrzeby rozpocząć pośredni masaż serca,
sztuczną wentylację lub obie te czynności łącznie.
•
Jeśli nie udaje się mimo 5 prób wykonać
skutecznego oddechu:
—
Natychmiast rozpocząć pośredni masaż serca,
by usunąć zatkanie dróg oddechowych. Nie sprawdzać
oznak zachowanego krążenia krwi;
—
Po 15 uciśnięciach klatki piersiowej
skontrolować, czy w jamie ustnej nie ma ciał obcych,
a następnie podjąć kolejne próby oddechów
ratowniczych;
—
Powtarzać cykle 15 uciśnięć klatki piersiowej z
ponawianymi próbami sztucznej wentylacji.
•
Jeśli uda się wykonać skuteczne oddechy
ratownicze:
—
Sprawdzić oznaki zachowanego krążenia;
—
Kontynuować pośredni masaż serca, sztuczną
wentylację lub obie te czynności łącznie, stosownie
do sytuacji.
7.
KIEDY UDAĆ SIĘ PO POMOC
Podstawowe znaczenie ma jak najszybsze wezwanie
przez ratowników pomocy.
•
Gdy ratownik nie jest sam, jedna osoba
powinna rozpocząć resuscytację, podczas gdy druga
winna się udać po pomoc zaraz po tym gdy stwierdzi
się, że ratowany nie oddycha.
•
W przypadku osoby dorosłej, która nie
oddycha, pojedynczy ratownik winien założyć, że
chodzi o chorobę serca*
*
Przyp. red.: migotanie komór, którego jedynym
skutecznym leczeniem jest defibrylacja.
i
natychmiast udać się po pomoc. Na decyzję taką musi
mieć wpływ lokalna dostępność medycznej służby
ratunkowej.
Jeśli jednak istnieje prawdopodobieństwo, że
przyczyną utraty przytomności są zaburzenia
oddechowe, np.:
uraz,
utonięcie,
zadławienie,
zatrucie lekami lub alkoholem,
albo gdy chodzi o niemowlę lub dziecko
ratownik powinien przez około 1 minutę
wykonywać zabiegi resuscytacyjne, zanim uda się po
pomoc.
PIŚMIENNICTWO
[1] Basic Life Support Working
Group of the European Resuscitation Council. The
1998 European Resuscitation Council guidelines for
adult single rescuer basic life support.
Resuscitation 1998; 37: 67–80.
[2] Handley A.J., Becker L.B.,
Allen M., van Drenth A., Kramer E.B., Montgomery W.H.
Single rescuer adult basic life support. An advisory
statement from the Basic Life Support Working Group
of the International Liaison Committee on
Resuscitation (ILCOR). Resuscitation 1997; 34:
101–8.
[3] American Heart Association in
collaboration with the International Liaison
Committee on Resuscitation (ILCOR). Introduction to
the International Guidelines 2000 for CPR and ECC.
Guidelines for cardiopulmonary rususcitation and
emergency cardiovascular care — An international
consensus on science. Resuscitation 2000; 46: 3–15.
[4] American Heart Association in
collaboration with the International Liaison
Committee on Resuscitation (ILCOR). Guidelines 2000
for cardiopulmonary resuscitation and emergency
cardiovascular care. An international consensus on
sience. Circulation 2000; 102(Suppl.I): I–1–I–384.
[5] American Heart Association in
collaboration with the International Liaison
Committee on Resuscitation (ILCOR). Guidelines 2000
for cardiopulmonary resuscitation and emergency
cardiovascular care — An international consensus on
science. Resuscitation 2000; 46: 1–47.
[6] Flesche C.W., Breuer S.,
Mandel L.P., Brevik H., Tarnow J. The ability of
health professionals to check the carotid pulse.
Circulation 1994; 90(Suppl. 1): 228.
[7] Mather C., O'Kelly S. The
palpitation of pulses. Anaesthesia 1996; 51: 189–91.
[8] Monsieurs K.G., De Cauwer H.G.,
Bossaert L.L. Feeling for the carotid pulse: is five
seconds enough? Resuscitation 1996; 31: S3.
[9] Bahr J., Klingler H., Panzer
W., Rode H., Kettler D. Skills of lay eople in
checking the carotid pulse. Resuscitation 1997; 35:
23–6.
[10] Ochoa F.J., Ramalle-Gomara
E., Carpintero J.M., Garcia A., Saralegui I.
Competence of health professionals to check the
carotid pulse. Resuscitation 1998; 37: 173–5.
[11] Eberle B., Dick W.F.,
Schneider T., Wisser G., Doetsch S., Tzanova I.
Checking the pulse: diagnostic accuracy of first
responders in patients with and without a pulse.
Resuscitation 1996; 33: 107–16.
[12] Baskett P., Bossaert L.,
Carli P., Chamberlain D., Dick W., Nolan J.P., Parr
M.J.A., Scheidegger D., Zideman D. Guidelines for
the basic management of the airway and ventilation
durging resuscitation. A statement by the Airway and
Ventilation Management Working Group of the European
Resuscitation Council. Resuscitation 1996; 31:
187–200.
[13] Emergency Cardiac Care
Committee and Subcommittees, American Heart
Association. Guidelines for cardiopulmonary
resuscitation and emergency cardiac care. J Am Med
Assoc 1992; 268: 2171–295.
[14] Idris A.H., Wenzel V.,
Banner M.J., Melker R.J. Smaller tidal volumens
minimize gastric inflation during CPR with an
unprotected airway. Circulation 1995; 92(Suppl. I):
1759.
[15] Idris A.H. , Gabrielli A.,
Caruso L. Smaller tidal volume is safe and effective
for bag-valve-ventilation, but not for
mouth-to-mouth. Circulation 1999; 100(Suppl. I):
1644.
[16] Htin K.J., Birenbaum D.S.,
Idris A.H., Banner M.J., Gravenstein N. Rescuer
breathing pattern significantly affects O2
and CO2
received by the patient during mouth-to-mouth
ventilation. Crit Care Med 1998; 26: A56–60.
[17] Kern K.B., Hilwig R.W., Berg
R.A., Ewy G.A. Efficacy of chest compression-only
BLS CPR in the presence of an occluded airway.
Resuscitation 1998; 39: 179–88.
[18] Van Hoeyweghen R.J.,
Bossaert L.L., Mullie A., Calle P., Martens P.,
Buylaert W.A., Delooz H. Quality and efficiency of
bystander CPR. Belgian Cerebral Resuscitation 1993;
26: 47–52.
[19] Berden H.J., Bierens J.J.,
Willems F.F., Hendrick J.M., Pijls N.H., Knape J.T.
Resuscitation skills of lay public after recent
training. Annals of Emergency Medicine 1994; 23:
1003–8.
[20] Quiney N.F., Gardner J.,
Brampton W. Resuscitation skills amongst
anaesthetists. Resuscitation 1995; 29: 215–8.
[21] Morgan C.L., Donnelly P.D.,
Lester C.A., Assar D.D. Effectiveness of the BBC's
999 training roadshows on cardiopulmonary
resuscitation: video performance of cohort of
unforewarned patricipants at home six months
afterwards. British Medical Journal 1996; 313:
912–6.
[22] Kaye W., Mancini M.E.
Teaching adult resuscitation in the United States —
time for a rethink. Resuscitation 1998; 37: 177–87.
[23] Assar D., Chemberlain D.,
Colquhoun H., Donnelly P., Handley A.J., Leaves S.,
Kern K.B., Mayor S. A rationale for staged teaching
of basic life support. Resuscitation 1998; 39:
137–43.
[24] Handley J.A., Handley A.J.
Four-step CPR-improving skill retention.
Resuscitation 1998; 36: 3–8.
[25] National Center for Health
Statistics and National Safety Council, 1998. Data
on odds of death due to choking, May 7.
[26] Langhelle A., Sunde K., Wik
L., Steen P.A. Airway pressure during chest
compressions versus Heimlich manoeuvre in newly dead
adults with complete airway obstruction.
Resuscitation 2000; 44: 105–8.
Adres do
korespondencji:
Katedra Anestezjologii i Intensywnej Terapii CM UJ,
31-501 Kraków, ul. Kopernika 17
Tel./fax 0 (....) 12 424-77-97, tel. 424-77-98
Strona internetowa:
www.prc.krakow.pl
|
